Ekonomi
döviz çevirici
Altın Fiyatları
Kredi
Burs
KYK
İş Fikirleri
Acente, günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan ve pek çok iş kolunda var olan bir terimdir. Acente, bir aracı kuruluş niteliğindedir. Birden fazla tanımı vardır fakat en yaygın olan tanımı bir ticari işletme adına anlaşmalar yapan kuruluştur. Acente, taraflar arasındaki akde dayanır. Ticari faaliyetlerini yürüttükleri belirli bölgeler vardır.
Acentelerin yaptığı hizmet asıl şirketler adına sözleşmeler düzenlemektir. Ticari temsilciler ve vekillerle karıştırmaktadır. Fakat işleyiş tarzı temsilcilerden daha farklıdır.
Acente gibi işletmeler Türk Ticaret Kanununa göre tanımlanmaktadır. Ayrıca işletmenin çalışma çerçeveleri de yine Ticaret Kanunu tarafından belirlenir. Acentelerin hiçbiri herhangi bir konuda doğrudan hizmet vermemektedir. Sadece bağlı oldukları sözleşmeler uyarınca çalışmalarını yürütebilirler.
Esas şirketin buradaki sorumluluğu ise hizmeti sunmak ve uygulamaktır. Acentelerin dışında temsilci şirketler ise yaptıkları işlerde, imzaladıkları sözleşmeler uyarınca belirli bir oranda komisyon alırlar. Ücretler her zaman sözleşmeye göre belirlenmez.
Kimi zaman kanunlara ya da yönetmeliğe göre belirlenebilir. Ücretin belirlenmesindeki bir diğer yol ise acente ile esas şirket arasında yapılacak antantlardır.
Temsilci şubeler de tıpkı acenteler gibi pek çok iş kolunda faaliyet gösterirler. Acenteler ile ilgili onlarca örnek verilebilir. En bilindik örnek ise sigortacılardır. Sigorta şirketlerinin işleyişi şirketler adına işlem yapmaktır.
Sigortacılar ticari işletmeler oldukları için yaptıkları işlemlerde ticaretle alakalıdır. Sigortacıların dışında acentelere verilebilecek en iyi örneklerden biri ise seyahat rezervasyonu sağlayan temsilciliklerdir. Turizm sektöründeki bu temsilcilikler, tatil hizmeti sağlayan tur şirketleri ve oteller adına satışta bulunmaktadır.
Acenteler, bir aracı kurum özelliği görürler ve kendi başlarına iş yapamazlar, bir aracıdır. Amaçları esas hizmeti veren kurum ile müşteriler arasında bağlantı kurmaktır. Buradaki kuruluşlar hizmet kapsamlarını tek başlarına belirleyemezler.
Esas şirket asıl kararları veren kurum niteliğindedir. Verilecek hizmetin içeriği, süresi ve kapsamı esas şirket tarafından belirlenir. Hizmetle alakalı pek çok konu doğrudan esas şirket ile alakalı olduğu için aracı kurumlar hizmette meydana gelen eksikliklerden veya yetersizliklerden sorumlu tutulmazlar.
Bir müşteri aracı kurumla iletişime geçtiği ve bir otelde rezervasyon yaptırdığı zaman eğer otelden memnun kalmazsa burada suçlu olan aracı kurum değil oteldir.
Acentelerin hepsi komisyon usulüyle çalışmaktadır. Anlaşmalı oldukları ve temsilciliklerini üstlendikleri kuruluşlar için yaptıkları sözleşmelerden belirli bir oranda komisyon elde ederler.
Acentelerin kazandığı para komisyon olarak adlandırılırken, esas şirketin hizmet vererek kazandığı paraya istihsal denilmektedir. İstihsal oranı değişkenlik gösterse de sigorta şirketlerine örnek olarak %10’luk bir pay verilebilir.
Sigorta işlemlerinde %10 pay, en yüksek istihsal oranıdır. Bu oranlar yönetmeliklere ve kanunlara göre belirlenmektedir. Bazı özel sigorta işlemleri için ise böyle bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu durum serbest piyasaya bağlı olarak işler. (Arabayı duvara çarptım sigorta öder mi?)
Acentelerin faaliyet alanları birbirinden farklıdır. Bu sebeple özellikleri de birbirinden farklı olmaktadır. Bir acentenin genel özelliklerini belirleyen ana unsur hizmet alanıdır.
Acenteler ile ilgili çoğu detay Ticaret Kanununda belirtilmiştir. Bu kanunda çalışma prensipleri, sorumlulukları ve görevleri yer almaktadır.
Temsilci şubeler kanuna göre bir acentenin sahibi ve çalışanları gerçek ya da tüzel kişilikler olabilir. Bu kanunlar hazırlanırken dikkat edilen ana unsur gerekli detayların açık bir şekilde belirtilmesi olmuştur.
Acentelerin, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine kayıtlı olmaları bir zorunluluktur. Birliğe kayıtlı olmayan acenteler yasa dışı sayılmaktadır.
Türkiye’de faaliyet gösteren bütün temsilci kurumlar ve esas şirketler verdikleri hizmetle ilgili tüketicilere karşı sorumludur.
Acentelerin ve şirketlerin üstlendiği bu sorumluluk Tüketicilerin Korunması Hakkındaki Kanunda yer almaktadır. Bu kanuna göre sunulan hizmetle ilgili herhangi bir sorun oluştuğunda sorumlu olan taraf aracı şirketler değildir.
Hizmet kalitesinde meydana gelen herhangi bir sorun doğrudan esas şirket ile ilgilidir. Acentelerin karşılaması gereken asıl yükümlülük ise müşterilere ait kişisel bilgileri korumaktır.
Bu tarz bilgiler Kişisel Verilerin Korunması Kanunuyla koruma altına alınmıştır. Acenteler müşterilere ait kişisel bilgileri koruyamadıkları zaman çeşitli cezalara maruz kalmaktadırlar.
Acentelerin buradaki bir diğer sorumluluğu, müşteriye ait bilgileri onun izni olmadan hiç kimseyle paylaşmamaktır.
Her işletmeye verildiği gibi acentelere de Türk Hukuku tarafından verilmiş bazı yetkiler vardır. Bu kurumlara verilen yetkiler aslında onların işleyişiyle ilgilidir.
Acenteler, kendilerine verilen yetkiler ve talimatlar uyarınca müvekkil adına müşteriler ile yapılacak sözleşmelere aracılık ederler ya da bizzat sözleşmeyi imzalarlar. Genel olarak ikiye ayrılmaktadır.
Birincisi müvekkil adına ve hesabına sözleşme yapabilme yetkisine sahip acentelerdir. İkincisi ise müvekkil adına ve hesabına sözleşme yapma yetkisine sahip olmayan acentelerdir.
Çeşitli yetkilere sahip olanlar, gerekli olduğu zaman müvekkilleri adına onlar için önleyici ve koruyucu tedbirler alabilirler. Bu müvekkili temsil etmenin bir diğer yoludur.
Bu durum mahkemeler tarafından temsil yetkisi kapsamına alınmaktadır. Üst düzey yetkilere sahip olan bu acenteler, yapmış oldukları sözleşmeler çerçevesinde bizzat kendisi tarafından verilen hizmetlere ilişkin ödemeleri alırlar.
TTK madde 108’e göre, bir acente yetkisiz olarak ya da kendi yetki sınırlarını aşarak işlem yaparsa müvekkil bu durumu öğrendikten sonra icazet verebilir. Eğer icazet verilmezse acente kendi ad ve hesabına sorumlu olur.
Sigorta Acentesi: Sigorta şirketlerinin ürünlerini müşterilere sunan ve poliçelerin satışı ve işlem süreçlerini yöneten firmalardır. Sigortalama sürecinde müşteri ve sigorta şirketi arasında bir köprü görevi görürler.
Seyahat Acentesi: Tatil, tur ve seyahat hizmetleri sunan kuruluşlardır. Uçak bileti, otel rezervasyonu, tur düzenlemesi gibi hizmetleri müşterilere sağlarlar.
Emlak Acentesi: Ev veya ticari gayrimenkul alım satım süreçlerinde aracılık yapar. Alıcı ve satıcı arasında iletişimi kolaylaştırır ve gayrimenkul işlemlerini yönetirler.
Reklam Acentesi: Reklam ve pazarlama hizmetleri sunan kurumlardır. Müşterileri için reklam kampanyaları oluşturur, medya satın alır ve pazarlama stratejileri geliştirirler.
Finansal Acente: Finansal danışmanlık ve hizmetler sunan şirketlerdir. Yatırım danışmanlığı, portföy yönetimi gibi finansal hizmetleri müşterilere sağlarlar.
Moda Acentesi: Moda sektöründe çalışan modeller, tasarımcılar ve markalar arasında arabuluculuk yaparlar. Modellerin iş bulmasına ve tasarımcıların koleksiyonlarını sergilemesine yardımcı olurlar.
Sanat Acentesi: Sanatçıların eserlerini sergileyen ve satışını sağlayan kuruluşlardır. Sanat galerileri, müzayede evleri ve sanatçı temsilcileri örnek olarak verilebilir.
Bu örnekler, acente kavramının farklı sektörlerde nasıl kullanıldığını ve işlev gördüğünü göstermektedir. Bu kurumlar, müşteri ve sağlayıcılar arasında etkin iletişimi sağlayarak iş süreçlerini kolaylaştırır ve taraflar arasında güvenilir bir ortam oluştururlar.
