Aktif kârlılık oranı (ROA), bir şirketin varlıklarından elde ettiği karın, toplam varlıklarına oranıdır. Bu oran, bir şirketin varlıklarının verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek bir ROA oranı, bir şirketin varlıklarından elde ettiği karın yüksek olduğunu ve varlıklarının etkili bir şekilde kullanıldığını gösterir.
Öz sermaye kârlılığı (ROE) ise bir şirketin özkaynaklarından elde ettiği karın, özkaynaklarının toplamına oranıdır. Bu oran, bir şirketin özkaynaklarının verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek bir ROE oranı, bir şirketin özkaynaklarının etkili bir şekilde kullanıldığını ve yatırımcıların getirisinin yüksek olduğunu gösterir.
Hem ROA hem de ROE, bir şirketin karlılığını ölçmek için kullanılan önemli finansal oranlardır. Ancak ROE, yatırımcıların özkaynaklarının getirisini ölçerken, ROA, tüm varlıkların getirisini ölçer.
Bir şirkete yatırım yapmadan önce dikkat edilmesi ve göz önünde bulundurulması gereken pek çok konu vardır. Bu hususlardan bazıları şirketin gelirleri, giderleri, kârları, zararları ve Marjlarıdır. Bunların dışında bazı finansal veriler ve şirketin ne kadar kârlı bir yapıda olduğu da mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Şirketler ve firmalar kimi zaman yüksek gelirler ve kârlar elde etseler de öz sermayelerine ve varlıklarına oranlar kârları çok yüksek olmayabilir.
Bu durum şirketin net gelirini öğrenmek açısından büyük bir önem arz etmektedir. Bu durumda dikkat edilmesi gereken iki farklı gösterge bulunmaktadır. Bunlar ROA yani aktif kârlılık ve ROE yani öz sermaye getirisidir.
ROA kelimesinin diğer tanımları ise varlık getirisi ve varlık kârlılığıdır. ROA, önemli kârlılık oranlarından biridir. ROA, bir firmanın sahip olduğu varlık başına ne kadar gelir elde ettiğini göstermektedir. ROA kelimesinin bu kadar önemli olmasının bazı nedenleri vardır.
Bunlardan biri varlık kârlılığının, şirketlerin kâr elde edebilmek için ellerindeki varlıkları ne kadar verimli kullandıklarını göstermesidir. Bu varlık grubuna şirketin nakit varlığı, demir başları, alacak hesapları ve borçları dâhil edilmektedir. Aktif kârlılık kavramı, şirketin aldığı borçları ne kadar verimli kullandığını bile göstermektedir.
Başlıklar
ToggleAktif Karlılık Oranı, bir şirketin net karını, toplam varlıklarına (aktiflerine) oranlayarak şirketin varlıklarını ne kadar etkili bir şekilde kullanabildiğini ölçen bir finansal orandır. Bu oran, bir şirketin yatırılan sermayeyi nasıl karlı bir şekilde kullanabildiğini ve işletme faaliyetlerinin ne kadar verimli olduğunu değerlendirmek için kullanılır.
Aktif Karlılık Oranı = Net Kar / Toplam Varlıklar
Bu oranın yüksek olması, şirketin net karının toplam varlıklarına oranla yüksek olduğunu ve varlıklarını etkili bir şekilde kullanabildiğini gösterir. Düşük bir oran ise, varlıkların verimsiz bir şekilde kullanıldığını veya net karın düşük olduğunu gösterebilir.
Aktif Karlılık Oranı, şirketlerin mali performansını değerlendirmek ve karlılık seviyelerini analiz etmek için kullanılan önemli bir finansal göstergedir. Ancak, bu oranın yorumlanması ve karşılaştırılması sektöre, şirketin büyüklüğüne, pazar koşullarına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Aktif kârlılık oranı verilerinde bir şirketi karşılaştırmak istediğiniz zaman onunla aynı sektörde bulunan şirketlerle karşılaştırma yapmanız gerekmektedir. Bu durum yorumlama için çok büyük bir önem taşımaktadır. Çünkü bütün şirketlerin gerektirdiği aktif kârlılık oranı birbirleriyle eşit değildir. Mesela fosil yakıt sektöründe bulunan bir şirketin daha yüksek bir varlığa ihtiyacı olurken tekstil sektöründe bulunan bir şirketin daha az varlığa ihtiyacı vardır. Nakit oran nedir nasıl yorumlanır yazımıza göz atabilirsiniz.
Sürekli olarak yukarı yönde artış gösteren ROA değerleri, firmanın her geçen dönemde daha az yatırım ile daha yüksek oranda kâr elde edebileceğini göstermektedir. Bu durum firmalar için oldukça olumlu bir veridir.
ROA formülü ise şu şekildedir; aktif kârlılık= son 4 çeyrekteki toplam net kâr/ ortalama varlıklar. Net kârın formülü ise toplam gelir- toplam giderdir. Ortalama varlıkların hesaplaması ise şu şekilde yapılmaktadır; dönem başı toplam varlıklar+ dönem sonu toplam varlıklar/ 2. Bir şirketin aktif kârlılığını yani varlık getirisini ölçmek için şirketin daha önceki yıllarda yayınladığı gelir tablolarına bakılabilir.
Öz sermaye kârlılığı, bir şirketin kârlılığını ölçmek için kullanılmaktadır. Bir rasyonel ve oran görevi görmektedir. ROE kavramının ortaya koyduğu bazı şeyler vardır. Bunlardan biri hissedarların şirkete yaptıkları yatırımların ne derecede etkili olduğudur.
Öz sermayenin bu yönü onun en önemli kârlılık göstergelerinden biri olmasını sağlamaktadır. Öz sermaye, yatırımcıya daha doğru kararlar alabilmesi için bazı fikirler vermektedir. Bunlardan biri yönetim ekibinin şirketin kaynaklarını verimli kullanma performanslarıdır. ROE, bu konuda yatırımcıya çeşitli fikirler vermektedir.
Öz sermaye kârlılığının ölçütü, şirketin öz sermayesine oranla ne kadar kâr elde ettiği ve bu kârı zaman içinde ne kadar arttırabildiğidir. Öz sermayenin üzerine çıkması gereken bir oran vardır. Bu oran ise yıllık enflasyon orandır.
Öz sermaye yıllık enflasyonun üzerine çıktığı zaman şirket kâra geçmiş demektir. Öz sermayenin temsil ettiği bir diğer şey ise şirketin defter değeridir. ROE değerinin yükselmesi olumlu bir şeydir. ROE değeri yükseldiği zaman şirket her geçen dönemde daha az öz sermayeyle daha çok kâr elde edebiliyor demektir.
Öz sermaye verilerinde bir şirketi karşılaştırmak istediğimiz zaman onunla aynı sektörde bulunan şirketlerle karşılaştırma yapmamız gerekmektedir. Bunun nedeni ise her sektörün gerektirdiği öz sermaye miktarının aynı olmamasıdır. Bir şirketin içinde bulunduğu sektördeki minimum öz sermaye oranına erişebilmesi çok önemlidir. Diğer yandan farklı pazarlarda bulunan şirketlerle karşılaştırma yapmak da doğru değildir.
Ayrıca şirketler aynı pazarda bulunsa bile firmanın, kendi büyüklüğüne eş değer olmayan firmalarla karşılaştırılması doğru değildir. Böyle olduğu zaman yanlış sonuçlar elde edilebilir. ROE değeri her zaman aynı pazarda faaliyet gösteren ve yakın büyüklüğe sahip firmalar arasında yapılmalıdır.
Öz sermayenin formülü şu şekildedir; ROE= son 4 çeyrekteki toplam net kâr/ ortalama öz sermaye. Net kârın formülü ise toplam gelir- toplam giderdir. Öz sermayenin yani defter değerinin hesaplanması ise toplam varlıklar- toplam yükümlülüklerdir. Ortalama öz sermaye ise dönem başı öz sermaye+ dönem sonu öz sermaye/ 2 formülüyle hesaplanmaktadır. Öz sermaye getirisini hesaplamak için gerekli olan değerler, şirketlerin yayınladığı yıllık gelir tablolarından elde edilebilir.
Aktif Karlılılık Oranı ROA, bir şirketin tüm varlıklarını kullanma verimliliğini ölçerken, Öz Sermaye Karlılık Oranı ROE sadece öz sermayeyi kullanma verimliliğini ölçer. Dolayısıyla, ROA tüm finansman kaynaklarını dikkate alırken, ROE sadece öz sermaye yatırımlarını göz önünde bulundurur.
Bir şirket yüksek Aktif Karlılılık Oranı ROA’ya sahip olabilirken, öz sermaye oranı düşük olabilir. Bu, şirketin borç kullanımının yüksek olduğu ve öz sermaye payının düşük olduğu anlamına gelebilir. Öte yandan, yüksek Öz Sermaye Karlılık Oranı ROE, şirketin kendi sermayesini yüksek getirili bir şekilde kullanabildiğini gösterebilir.
Her iki oran da farklı açılardan önemli bilgiler sağlar ve tek başına değerlendirilmemelidir. Şirketin finansal sağlığını tam olarak anlamak için Aktif Karlılılık Oranı ROA ve Öz Sermaye Karlılık Oranı ROE gibi çeşitli finansal oranlar bir arada değerlendirilmelidir. Ayrıca, sektöre ve şirketin özel koşullarına göre karşılaştırmalar yapılmalıdır.
Soru 1: Aktif Karlılık Oranı Ne Demek?
Cevap: Aktif Karlılık Oranı (Return on Assets – ROA), bir şirketin net karını toplam varlıklarına oranlayarak hesaplanan bir finansal orandır. Bu oran, şirketin toplam varlıklarını ne kadar etkili bir şekilde kullanabildiğini ölçer. Yani, şirketin varlık yönetimi verimliliğini gösterir.
Soru 2: Öz Sermaye Karlılık Oranı Ne Demek?
Cevap: Öz Sermaye Karlılık Oranı (Return on Equity – ROE), bir şirketin net karını ortakların öz sermayesine oranlayarak hesaplanan bir finansal orandır. Bu oran, şirketin ortakların yatırımına göre ne kadar kar elde ettiğini ölçer. ROE, şirketin öz sermayesini ne kadar verimli kullandığını gösterir.
Soru 3: Aktif Karlılık Oranı ve Öz Sermaye Karlılık Oranı arasındaki fark nedir?
Cevap: Aktif Karlılık Oranı, şirketin toplam varlıklarına göre net karını ölçerken, Öz Sermaye Karlılık Oranı, şirketin öz sermayesine göre net karını ölçer. Aktif Karlılık Oranı tüm finansman kaynaklarını içerirken, Öz Sermaye Karlılık Oranı sadece öz sermayeyi dikkate alır.
Soru 4: Yüksek Aktif Karlılık Oranı iyi midir?
Cevap: Evet, genellikle yüksek Aktif Karlılık Oranı, şirketin varlıklarını etkili bir şekilde kullanabildiğini ve yatırılan sermayeyi karlı bir şekilde kullanabildiğini gösterir. Ancak, oranın yüksek olması tek başına yeterli değildir. Sektöre ve şirketin özel koşullarına göre değerlendirilmelidir.
Soru 5: Yüksek Öz Sermaye Karlılık Oranı neden önemlidir?
Cevap: Yüksek Öz Sermaye Karlılık Oranı, şirketin kendi sermayesini yüksek getirili bir şekilde kullanabildiğini gösterir. Bu, hissedarlar için iyi bir yatırım getirisi anlamına gelebilir. Aynı zamanda, şirketin finansal sağlığı ve uzun vadeli sürdürülebilirliği açısından da olumlu bir işaret olabilir.
Soru 6: Aktif Karlılık Oranı ve Öz Sermaye Karlılık Oranı arasındaki ilişki nedir?
Cevap: Aktif Karlılık Oranı ve Öz Sermaye Karlılık Oranı arasındaki ilişki, şirketin borç kullanımıyla ilgilidir. Eğer bir şirket yüksek borç kullanıyorsa ve bu borçla elde ettiği kar oranı yüksekse, Aktif Karlılık Oranı yüksek olabilir. Ancak bu, uzun vadede riskli bir durum olabilir. Öz Sermaye Karlılık Oranı ise, şirketin öz sermayesini kullanarak ne kadar kar elde ettiğini gösterdiği için borç etkisi dikkate alınmaz.
Soru 7: Hangi oran daha önemli: Aktif Karlılık Oranı mı yoksa Öz Sermaye Karlılık Oranı mı?
Cevap: Her iki oran da farklı açılardan önemlidir ve birbiriyle tamamlayıcıdır. Aktif Karlılık Oranı, şirketin tüm varlıklarını kullanma etkinliğini ölçerken, Öz Sermaye Karlılık Oranı, öz sermayeyi kullanarak elde edilen karlılığı ölçer. İdeal olarak, her iki oran da yüksek olmalıdır, çünkü hem toplam varlıkların etkili kullanımı hem de hissedarlara dönüş açısından önemlidir.
Soru 8: Aktif Karlılık Oranı ve Öz Sermaye Karlılık Oranı düşükse ne anlama gelir?
Cevap: Düşük Aktif Karlılık Oranı, şirketin toplam varlıklarını verimli kullanamadığını veya net karının düşük olduğunu gösterebilir. Düşük Öz Sermaye Karlılık Oranı ise, şirketin öz sermayesini yeterince karlı bir şekilde kullanamadığını ve hissedarlar için düşük bir getiri sağladığını gösterebilir. Bu durumlar, şirketin finansal performansında sorunlar olabileceğini gösterebilir.
Soru 9: Aktif Karlılık Oranı ve Öz Sermaye Karlılık Oranı nasıl iyileştirilir?
Cevap: Aktif Karlılık Oranını artırmak için şirket, varlık yönetimi stratejilerini geliştirebilir, üretkenlik artışları sağlayabilir ve maliyetleri düşürebilir. Öz Sermaye Karlılık Oranını artırmak için ise şirket, öz sermayeyi etkili şekillerde kullanacak yatırımlar yapabilir, operasyonel verimliliği artırabilir ve kârlılığı yükseltebilir.
Soru 10: Hangi sektörde hangi oran daha belirleyici olabilir?
Cevap: Her sektörün işleyişi ve finansal yapısı farklı olduğu için, hangi oranın daha belirleyici olduğu sektöre göre değişebilir. Örneğin, sermaye yoğun sektörlerde Aktif Karlılık Oranı daha belirleyici olabilirken, finans sektöründe Öz Sermaye Karlılık Oranı daha önemli olabilir. Şirketin faaliyet alanı, büyüklüğü ve hedefleri, hangi oranın daha öncelikli olduğunu belirlemede etkili olacaktır.