Ekonomi
döviz çevirici
Altın Fiyatları
Kredi
Burs
KYK
İş Fikirleri
Birincil piyasalar şirketlerin menkul kıymetlerini ve öz sermayelerini halka ilk arz ettikleri ve ulaştırdıkları yere verilen isimdir. Şirketler ve kamu kurum ve kuruluşları halka açılmaya karar verdikleri zaman ilk arzı birincil piyasalarda yaparlar. Şirketler varantlarını, tahvillerini, paylarını ve kira senedi gibi bütün sermaye araçlarını halka arz edebilirler. Bu konuda belirli koşulların sağlanması gerekir.
Bu koşullar Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenmektedir. Bir şirket halka arz kararı verdiği zaman bu arz türünün nasıl olacağı yönetim kurulu tarafından belirlenmektedir. Şirketler güncel piyasalarını temsil eden ortaklık paylarının bir kısmını halka açabilirler.
Anapara artırımı yoluna gittikleri zaman paydaşlarının bazı haklarını kısıtlamış olurlar. Yönetim kurulu bu yöntemlerden birini veya ikisini de uygulamaya karar verebilir. Her iki durumda da şirkete yeni ortaklar dâhil edilmiş olur. Bu işlem şirket tarafından ilk defa uygulanıyorsa bu duruma ‘Halka Açılma’ denilir. Eğer bu işlem daha önce yapılmışsa ‘İkincil Halka Arz’ olarak adlandırılabilir.
Anonim ortaklık piyasası her zaman birincil piyasada işlem görür. Bu durumun en önemli nedeni ise piyasaya ilk kez girmiş hisseler ile uzun süredir iniş-çıkışta olan hisselerin dinamik olarak farklı değerlendirilmesidir. Birincil piyasada paylar iniş-çıkışa uğramamaktadır. Birincil arza ‘Yeni İhraç Piyasası’ da denilmektedir. Şirketler bu yolla yeni hisseler satarak yatırım sermayelerini arttırırlar. Bu sürece yüklenim süreci adı verilir. Birincil katmanda satılan hisseler ikincil piyasaya geçer. Bu sayede bu hisseler alınıp satılmaya devam eder.
Birincil piyasayı açıklayabilmek için yapılan işlemler ele alınabilir. Birincil piyasanın ana işlemi bir menkul kıymetin ilk defa halka arz edilmesiyle ilgilidir. Şirketin bu arzda direkt olarak bulunmasına gerek yoktur. Satış işlemleri bir banka veya aracı kurum ile yapılabilir.
Hisse senetlerinin ilk defa piyasaya sürülmesi de yine birincil piyasayla ilgilidir. Kurum arzları da birincil piyasanın bünyesindedir. İhale satışları ve devlet satışları da bu arzların arasındadır. Kendi sektörünün liderlerinden olan pek çok firma sermaye artırımında bulunmak için birincil piyasada halka arza gitmektedir. Bu şirketlerden biri Facebook’tur.
Facebook 2012 yılında halka arza başlamış ve bu yolla 16 milyar dolar gelir elde etmiştir. Birincil piyasada devlet senetleri de bulunmaktadır. Bu senetlere Devlet İçi Borçlanma Senedi yani DİBS denilmektedir. Bu senetlerde ihracat genellikle TL cinsinden olur. 1 yıldan kısa süreli olduğu zaman bu senetlere ‘Hazine Bonosu’ adı verilir. Vadesi bir yıldan uzun olduğu zaman ise ‘Devlet Tahvili’ denilir. Bu senetler Maliye Bakanlığı güvencesine alınmaktadır. Bu senetler dönemsel nakit akışını sağlamaktadır. Senetler vade sonunu beklemeden vergi avantajlı olarak nakde çevrilebilir.
Birincil piyasa yatırımcıları ilgilendiren finansal bir kavramdır. Birincil piyasada satış işlemleri halka kapalı olmaktadır. Bu piyasa bir menkul kıymetin ilk kez bir ihracatçı tarafından satışa sunulmasını ve yatırımcılar tarafından uzun bir süre piyasada durmadan alınmasını ifade eder. Birincil piyasa mâl, fon ya da ürün arz edenlerin alıcılarla ilk buluşma noktasıdır.
Menkul kıymetler ve yeni tahviller birincil piyasada ihraç edilmektedir. Yatırım araçları ilk kez burada piyasaya sürülür. Şirketler ve devletler menkullerini ilk kez burada satışa sunarlar. Satışlardan nakit sermaye elde edilmektedir.
Piyasaya ilk kez sürülen mâlların ve ürünlerin hepsi birincil piyasa kapsamındadır. Menkul kıymetlerin arz edilmesi de bu işlemlere örnek olarak gösterilebilir. Menkul kıymetlerin dışında arz edilen farklı ürünlerde vardır. Bu ürünlerin hepsi özel kurumlar ve devlet kurumları tarafından piyasaya sürülür.
Birincil ve ikincil piyasayı birbirinden ayıran pek çok özellik vardır. Bu farklardan biri birincil piyasanın ilk kez ihraç edilen mâllarla gerçekleşirken ikincil piyasanın daha önceden ihraç edilen mâlların alınıp satılmasıyla ilgili olmasıdır.
Her iki piyasada kurumun faaliyet yapısında gereklidir. Birincil piyasada ürünlerin ihracı belirli koşullara göre gerçekleşir, değerlendirilir ve doğrulanır. Birincil piyasa bir piyasa filtresidir. İhraç edilen finansal aracın daha iyi kontrol altında tutulmasını sağlar. Birincil piyasa arz ve talebin en açık şekilde ifade edildiği ticaret piyasasıdır.
İkincil piyasada daha önceden ihraç edilmiş olan menkul kıymetler üçüncü şahıslar tarafından alınır ve satılır. İkincil piyasada küçük, orta ve büyük ölçekli yatırımcılar bulunmaktadır. İkincil piyasada yüksek hacimli ve düşük maliyetli işlemlerle avantaj sağlayan menkul kıymetlerin alım satımları yapılır. İkincil piyasa menkul kıymet niteliğindeki yatırım araçlarının likiditesini arttırır.
Bu piyasa aynı zamanda birincil piyasa için talep getirir. Menkul kıymetlerin satışı birincil piyasa kapsamında yapılmaktadır. İhraçtan çıkan menkul kıymetlerin tekrardan satışa sunulması ikincil piyasada gerçekleşir. İkincil piyasa kıymetlerin ihraçtan sonra alım satım durumunu ifade eder.
İkincil piyasalar hisse senetlerinden ve borç piyasalarından oluşmaktadır. İkincil piyasa değerlerinden bazıları hazine bonoları, adi ve imtiyazlı hisse senetleri ve tahvillerdir. Özel ikincil piyasalar ise yatırımcının özel sermaye fonlarının alım ve satım işlemleriyle ilgilenir.
Bu piyasalarda satıcılar sadece yatırımlarını değil fonsuz taahhütlerini de satmaktadırlar. Bu sayede alıcıların özel sermaye şirketlerinden hisse satın alma hakkı oluşur. Bu durum piyasalar, yatırımcılar ve şirketler açısından verimlilik sağlar. İkincil piyasada fiyatlar önceden belirlenmektedir. Bu fiyatlar genel arz ve talep doğrultusunda oluşur.
Bu sebeple hisse senedi fiyatları sık sık artabilir ya da azalabilir. Fiyatlardaki değişiklik birkaç tane etkene bağlı olarak gerçekleşmektedir. Bu piyasalar sayesinde şirketlerin kamu algılarını izleme hakkı oluşur. Piyasanın diğer bir avantajı ise yatırımcıya ve ekonomiye likidite sağlamasıdır. Yatırımcı sayısı arttığı zaman ikincil piyasanın likiditesinde artış gözlemlenmektedir.
İkincil piyasa hisseleri, kıymetleri paraya çeviren bir paydır. Yatırımcılar acil nakde ihtiyaçları olduğu zaman ve ellerinde bulunan yatırım araçlarını satıp yeni yatırım araçlarına yönelmek istedikleri zaman ikincil piyasaya başvururlar. İkincil piyasalar fiyat belirleyici bir kurumdur.
Birincil piyasada sermaye alımı yapan yatırımcılar kâr elde etmek isteyecekleri için alım fiyatı olarak ikincil piyasadaki satış miktarından daha yüksek bir fiyat ödemeyi kabul etmezler. Bu nedenle birincil piyasada ihraç edilecek olan mâlların fiyatları ikincil piyasada işlem gören değerlerin fiyatları hesaplanarak belirlenmektedir.
İkincil piyasanın özelliklerinden biri vadeyi belirleme fonksiyonudur. Yatırımcılar, birincil piyasadaki borçlanma aracının vadelerini belirlerken ikincil piyasada işlem gören değerleri de dikkate almalıdırlar. İkincil piyasalar vadelerine göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlar vadeli piyasa ve spot piyasadır. Spot piyasalar ikincil piyasada işlem gören bir menkul kıymetin alım satım işleminden sonra el değiştirmesine yardımcı olur. Vadeli piyasalar ise alım satımı yeni yapılmış olan bir kıymetin ileri bir tarihte el değiştirdiği piyasalardır. Bu piyasanın süresi daha uzundur.
İkincil piyasadaki esas amaç yatırımcıların sahip oldukları menkul kıymetleri satmak ve kazançları ile yeni yatırımlara yönelmelerini sağlamaktır. İkincil piyasa, birincil piyasada halka arz edilen kıymetlerin yeniden işlem görmesidir. İkincil piyasa yatırımcıların ellerinde bulundurdukları kıymetleri alıp sattıkları bir yerdir. İkincil piyasaya bu ismin verilmesinin nedeni menkul kıymetlerin orijinal olarak oluştuğu piyasadan sonra gelmesidir.
Bu piyasada her zaman bir alım satım döngüsü söz konusudur. Alım satım işlemleri her zaman 3. şahıslar tarafından gerçekleştirilir. Şirketler herhangi bir menkul kıymeti piyasada arz ettikleri zaman o menkul kıymetle hiçbir ilgileri kalmamış olur. İkincil piyasanın pek çok olumlu yanı vardır. Bunlardan biri bu piyasada gerçekleşen alım ve satım işlemlerinin arz- talep oluşturmasıdır. Bu durum birincil piyasaya yansımakta ve oradaki hareketliliği arttırmaktadır.
İkincil piyasada yapılan alım-satım işlemleri birincil piyasayı da etkilemektedir. Bu etki kimi zaman olumlu sonuçlar doğururken kimi zaman da olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. İkincil piyasadaki talep arttığı zaman birincil piyasadaki talepte artmaktadır. Talep arttığı için satılan menkul kıymetlerin değeri de artar. İkincil piyasada tek bir satıcıya karşılık yüzlerce alıcı bulunmaktadır.
Yatırımcılar burada kolaylıkla menkul kıymet satışı yapabilirler. Herhangi bir dış müdahale söz konusu olmamaktadır. İkincil piyasadaki hisse alım-satım işlemlerinde herhangi bir mâl, ürün ya da fon bir yatırımcıdan diğer yatırımcıya geçmiş olur. Bu amaca hizmet eden bütün işlemler ikincil piyasa kapsamına girmiş olmaktadır.
Bu piyasada faaliyet gösteren bütün yatırımcıların amacı birincil piyasada alınan mâlları tekrardan paraya çevirmektir. İkincil piyasa işlemleri için pek çok örnek verilebilir. Bu örneklerden biri Borsa İstanbul ve Tahvil Bono Piyasasıdır. Birincil piyasa Hazine Müsteşarlığının sattığı devlet iç senet borçlarıyla ilgilenirken ikincil piyasa Borsa İstanbul’la ilgilenir.
Bu senetler ikincil piyasada alınmaya ve satılmaya devam eder. Bu piyasada net bir satış fiyatı bulunmamaktadır. Menkul kıymetlerin fiyatı ekonomik olan veya olmayan pek çok nedene bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Fiyatları belirleyen ana unsur bir kıymete olan taleptir. Borsada işlemler 10.00 ile 18.00 saatleri arasında yapılmaktadır.
Günün sonunda 5 dakikalık bir kapanış ve fiyat belirleme süreci vardır. Birincil piyasa senetlerin, fonların ve ürünlerin ilk defa alıcıya ulaştırıldığı yerdir. Yatırımcılar burada satın aldıkları kıymetleri eğer isterlerse ikincil piyasada satabilirler.
Birincil piyasa ve ikincil piyasa arasındaki temel fark budur. İlk piyasada fiyatlar ürün satışa sunulmadan belirlenmektedir. Ve fiyatlar her zaman nettir. İkincil piyasada ise fiyatlar her zaman değişkenlik gösterir ve hiçbir zaman net değildir. Ayrıca fiyatların önceden belirlenmesi mümkün değildir. Örneğin bir şirket yatırımcılarıyla sorun yaşadığı zaman şirketin sattığı menkul kıymetlerin fiyatları bu durumdan etkilenecektir.
Soru: Birincil piyasa ne demek?
Cevap: Birincil piyasa, yeni ihraç edilen menkul kıymetlerin ilk kez yatırımcılara sunulduğu piyasadır. Şirketler burada sermaye toplayarak hisse senedi veya tahvil gibi finansal araçları halka arz ederler.
Soru: Birincil piyasa örnekleri nelerdir?
Cevap: Birincil piyasa örnekleri arasında halka arz edilen hisse senetleri, tahviller, IPO’lar (Halka Arz), sermaye artırımı gibi işlemler yer alır.
Soru: Birincil piyasada satış ne demek?
Cevap: Birincil piyasada satış, bir şirketin yeni çıkarılan hisse senetlerini veya tahvillerini yatırımcılara ilk kez teklif etmesidir.
Soru: Birincil piyasa hisse senedi nasıl ALINIR?
Cevap: Birincil piyasada hisse senedi almak için, genellikle şirketin halka arzını takip ederek aracı kurum veya banka vasıtasıyla hisse senetlerini satın alabilirsiniz.
Soru: Birincil piyasa işlemleri nedir?
Cevap: Birincil piyasa işlemleri, yeni ihraç edilen menkul kıymetlerin yatırımcılara sunulduğu işlemlerdir. Şirketler bu piyasada sermaye toplar ve yatırımcılara hisse senetleri veya tahviller sunar.
Soru: İkincil piyasa ne demek?
Cevap: İkincil piyasa, daha önce ihraç edilen menkul kıymetlerin yatırımcılar arasında alınıp satıldığı piyasadır. Bu piyasa, yatırımcıların menkul kıymetleri elden çıkarıp diğer yatırımcılara devretmelerine olanak sağlar.
Soru: İkincil piyasa örnekleri nelerdir?
Cevap: İkincil piyasa örnekleri arasında borsalar, menkul kıymetler borsaları, emtia borsaları gibi platformlarda yapılan hisse senedi, tahvil, emtia gibi işlemler yer alır.
Soru: İkincil piyasada satış nedir?
Cevap: İkincil piyasada satış, yatırımcıların daha önce ihraç edilen hisse senetleri veya tahvilleri elden çıkararak diğer yatırımcılara sattığı işlemdir.
Soru: Üçüncül piyasa nedir?
Cevap: Üçüncül piyasa, aracı kurumların veya yatırımcıların ikincil piyasalarda satın aldıkları menkul kıymetleri daha sonra başka aracı kurum veya yatırımcılara sattığı piyasadır. Bu piyasada menkul kıymetler daha fazla el değiştirir.
Soru: Birincil ve ikincil piyasa arasındaki fark nedir?
Cevap: Birincil piyasa, şirketlerin veya hükümetlerin ilk kez menkul kıymetleri halka arz ettiği ve sermaye topladığı piyasadır. İkincil piyasa ise daha önce ihraç edilmiş menkul kıymetlerin yatırımcılar arasında el değiştirdiği bir pazardır.
Soru: Birincil piyasa neden önemlidir?
Cevap: Birincil piyasa, şirketlerin sermaye ihtiyaçlarını karşılayabileceği ve büyüme için kaynak elde edebileceği bir platform sağlar. Aynı zamanda yatırımcılara yeni yatırım fırsatları sunar.
Soru: İkincil piyasa neden önemlidir?
Cevap: İkincil piyasa, yatırımcıların ellerindeki menkul kıymetleri istedikleri zaman alıp satabilecekleri bir platform sunar. Bu piyasa, likiditeyi artırır, yatırımcılar arasında fiyat keşfini sağlar ve yatırımcıların portföylerini yönetmelerine yardımcı olur.
Soru: Hangi menkul kıymetler birincil piyasada işlem görür?
Cevap: Birincil piyasada genellikle hisse senetleri, tahviller, özel sektör bonoları gibi menkul kıymetler işlem görür.
Soru: Hangi menkul kıymetler ikincil piyasada işlem görür?
Cevap: İkincil piyasada hisse senetleri, tahviller, devlet tahvilleri, bonolar, emtia vadeli işlem sözleşmeleri gibi çeşitli menkul kıymetler işlem görür
Soru: Birincil piyasa ve ikincil piyasa arasındaki ilişki nedir?
Cevap: Birincil piyasa, menkul kıymetlerin ilk kez çıkarıldığı piyasadır. İkincil piyasa ise daha önce çıkarılmış menkul kıymetlerin alınıp satıldığı piyasadır. Birincil piyasada yapılan işlemler, ikincil piyasada devam edebilir.
