Ekonomi
döviz çevirici
Altın Fiyatları
Kredi
Burs
KYK
İş Fikirleri
Çarpan etkisi, milli ekonomiyi doğrudan ilgilendiren bir kavramdır. Ekonominin iyiliği ve kötülüğü hakkında oldukça fazla önem taşımaktadır. İnsanların günlük yaşantısını direkt olarak etkilediği gözlenmiştir.
Çarpan etkisi, döngüsel gelir akışıyla ilgili bir terimdir. Döngüsel gelir akışına yeni bir talep eklendiği zaman bu durum çarpan etkisiyle sonuçlanmaktadır. Bunun nedeni ise harcamaların tekrar ekstra gelir olarak dönmesi ve döngü içerisinde olan her ekstra gelirin daha fazla harcamaya neden olmasıdır.
Bu bir döngüdür ve ekonomiye etkisi çarpan etkisi olarak adlandırılmaktadır. Çarpan etkisi ekonomik bir terimdir. Sermayenin çekilmesinden ya da Enjeksiyonundan kaynaklanan nihai gelirdeki orantılı artışı ya da azalma miktarını ifade eder. Çarpan etkisi, bir takım ekonomik hareketlerin ekonomik çıktı üzerindeki hareketlerini ölçmektedir. Bu ekonomik hareketler ise yatırım ve harcamadır. Bu çıktı total ekonomik sistemi üzerinde hazırlanmaktadır.
Kamu harcamaları, çarpan etkisiyle ilgili bir terimdir. Kamuya yönelik harcamalar çarpan etkisinin bir parçasıdır. Bu harcamalar kâğıt üzerinde orta ya da uzun vadede toplum yararına bir Sirkülasyon oluşturur. Burada hem gelirlerin hem de giderlerin artacağı teorisi hâkimdir. Bu döngünün kişi ve kurumların gelirlerini yükselteceği düşünülür.
Bir spiral gibi kamu harcamalarına yöneleceği tahmin edilir. Kamu harcamalarının ve çarpan etkisinin birlikte kullanımı sonucu gayrı safi yurt içi hasılada da artış olur. Öngörüler genelde bu şekildedir. Kamu harcamalarının çarpan etkisi her şart altında tekrar ülke ekonomisine dönecektir.
Çarpan etkisinin ülke ekonomisine misliyle geri dönmesi ekonomik hareketliliği arttıracaktır. Çarpan etkisi yalnızca kamu harcamalarıyla ilgili değil aynı zamanda ekonomi ile de ilgilidir. Ekonominin içerisindeki çarpan etkisi, yapılan bağımsız yatırımların milli ekonomide ne düzeyde bir değişiklik olduğuyla ilgilidir.
Burada olan değişiklikler artış ya da yükselme düzeyinde olmaktadır. Bu değişimler birinin yapacağı alıma ve yapılan harcamalara göre değişebilir. Alım yapan kişi için bu bir eksidir. Fakat aynı harcama bir başkası için bir gelir kaynağı ve kazanç olacaktır. Bu bir Sirkülasyondur ve milli gelir üzerindeki etkisi çarpan etkisi olarak adlandırılmaktadır.
Bir kişinin cebinde fazlada 10000 TL varsa bir tüketici paranın yüzde 70 ile yani 7000 TL’ye Televizyon satın almayı tercih edebilir.
Televizyonu satan kişi kazandığı 7000 TL ile 4900 TL’sine mağazasına mobilya alabilir.
Mobilyacı aldığı 4900 TL kazancın 3430 TL’sine sattığı ürünün aynısını yerine koyabilir.
Döngü bu şekilde devam edecektir.
10000 + 7000 + 4900 + 3430 + … = 1000 x [1 / (1- MPC)]
10000 TL’lik ilk harcama 3.33 ‘lük çarpan etkisi ile 33300 TL’ye ulaşmıştır.
Çarpan etkisinin işleyişi ve kullanımı sistem olarak domino taşlarına benzemektedir. Domino taşlarında bir taşı devirdiğiniz zaman yanındaki taşı da devirmektesiniz. O taş devrildiğinde de yanındaki devrilir ve sistem bu şekilde işler.
Çarpan etkisinin işleyişi domino taşlarının dışında dairesel bir harekete de benzetilebilir. İşletmeler büyüdükçe ve sektördeki etkileri arttıkça daha fazla çalışan almaktadırlar. Bu çalışanlarda işletmeden kazandıkları gelirleri başka işletmelerde harcamaktadırlar.
Diğer işletmelerde daha fazla müşteriye sahip oldukları zaman onlarda personel alımına gider. Ve bu durum da bir döngü halinde devam eder. Bu döngü daha sonrasında büyüyen bir etkiyle devam eder ve etki alanı büyür. Döngü büyüdüğü zaman da ülkenin ekonomisine katkı sağlayabilecek bir düzeye erişir. Çarpan etkisinin bağlı olduğu faktörler vardır. Bu faktörler sızıntılar ve Enjeksiyonlardır.
Enjeksiyonlar yatırımcılar veya işletmeler tarafından yapılmakta ve tüketiciler tarafından harcamaktadır. Bu durum başlangıçtaki tüm gelirin dairesel akım yoluyla aktarılmasını anlatmaktadır ve bu duruma verilen isim çarpan etkisidir.
Çarpan etkisi işletmelerden çalışanlara ve çalışanlardan işletmelere gönderilir. Sistem her zaman bu şekilde işlemektedir. Sızıntı sistemi ise çok daha farklıdır. Bu sistemde asla para harcanmaz ve her zaman elde tutulur. Sızıntı sistemi temelde bazı aksaklıklara neden olmaktadır.
Kişiler veya şirketler harcama yapıp ekonomik Sirkülasyona dâhil olmadıkları ve paralarını biriktirdikleri zaman Sirkülasyonda aksaklıklar olmaktadır. Bu aksaklıkların çarpan etkisine dönüşü olumsuz sonuçlar doğuracaktır.
Çarpan etkisi çoğu zaman kamuya yönelik harcamaların bünyesinde bulunan sosyal ekonomilerde kullanılmaktadır. Sosyal ekonomilerde çarpan etkisini kolaylıkla görmek mümkündür. Gayrı safi yurt içi hasılasıyla topluma yatırım yapan ve iş gücü oluşturan ekonomik modele örnektir.
Bu ekonomik modelin diğer hedefleri ise para piyasalarının Stabil bir hale gelmesi ve ekonomik akışın hızlanmasıdır. Bu gibi amaçlarla hareket eden ekonomiler, çarpan etkisinin bir örneğidir. Çarpan etkisi bazı kurumlarda ‘çoğaltan etkisi’ olarak bilinmektedir. Bu kurumlar çoğaltan etkisini otonom harcamalardaki bir birim artış ve üretim düzeyi olarak tanımlarlar.
