Ekonomi
döviz çevirici
Altın Fiyatları
Kredi
Burs
KYK
İş Fikirleri
Vergi çeşitleri ikiye ayrılmaktadır. Bunlar dolaylı vergi ve dolaysız vergidir. Dolaylı vergi yansıtılması ve toplanması kolay olan bir vergi çeşididir.
Bu vergi çeşidi mâl ve hizmet alımı sırasında ödenmektedir. Dolaysız vergi ise vatandaşların gelir ve kazançları üzerinden alınmaktadır. Bu vergi türleri pek çok ülkede uygulanır. Verginin tanımı, devletin kamu hizmetlerinde harcamak üzere gerçek ve tüzel kişilerden doğrudan ya da dolaylı olarak aldığı ücretlerdir.
Devletin vergi toplamasının birçok nedeni vardır. Bu nedenler başlıca kamu harcamalarını yapabilmek, ülke için yapılacak yatırımları finanse edebilmek, üretim yapmak ve vatandaşın gelir dağılımını kontrol etmektir.
Devletin topladığı bazı vergilerin herkes tarafından ödenmesi zorunluluğu yoktur. Bu duruma bir örnek olarak motorlu taşıt sahibi olmayanların MTV ödememesi verilebilir. Fakat dolaylı ve dolaysız vergilerin herkes tarafından verilmesi gerekmektedir.
Vergi sistemleri uygulanırken gelir düzeyinin adil bir seviyede olması ve ülkenin ekonomik olarak büyümesi amaçlanmaktadır.
Dolaylı vergiler, vatandaşın yaptığı harcamalar üzerinden, mâl ve hizmet satın alımı sırasında alınan bir vergi türüdür. Vatandaşın kazanç veya gelirleri üzerinden alınmaz. Bu vergi türü yansıtılması en kolay vergi türüdür.
Dolaylı vergiye şunlar örnek olarak verilebilir: Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Katma Değer Vergisi (KDV), Gümrük Vergisi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) ve Damga Vergisi. Katma Değer Vergisine verilecek örnek de şu şekilde olabilir; Bir vatandaş marketten aldığı herhangi bir ürün için devlete belli bir oranda Katma Değer Vergisi vermektedir.
Market alışverişlerinde KDV’nin dışında damga vergisi gibi dolaylı vergilerde verilmektedir. Marketlerde ÖTV alınmamaktadır.
Dolaysız vergiler her zaman vatandaşın gelir ve kazançları üzerinden alınmaktadır. Dolayısıyla herkes kendi gelirine oranla vergi vermektedir. Bu durum vergi adaletine dayalı bir politikadır. Dolaysız vergiye örnek olarak kurumlar vergisi ve gelir vergisi verilebilir.
Dolaysız verginin bir diğer adı doğrudan vergidir. Ticaretle uğraşan kimselerin kazançlarından ve bir iş yerinde çalışan vatandaşın kazancından kesilmektedir. Doğrudan vergiler, vergi kalemini kapsamaktadır. Bu vergi türü oldukça fazla işlemi kapsamaktadır. Kendi bünyesinde pek çok çeşide ayrılmaktadır.
Bu çeşitlerden biri servet üzerinden alınan vergilerdir. Bu vergi çeşidinin amacı toplumsal gelir eşitliliğinin devlet tarafından sağlanmasıdır. Bu amaçla alınan servet vergisi, bireylerin servetleri üzerinden toplanır. Dolaysız verginin bir diğer türü ise gelirden alınan vergidir.
Bu vergi türü gerçek kişilerin belirli bir dönemde elde ettikleri kazanç ve iratlarının safi tutarı üzerinden hesaplanmaktadır. Gelir vergisi, tüzel kişilerden alınmaz. Diğer bir vergi türü ise kurumlar vergisidir. Kurumlar vergisi tüzel kişilerin ve bir araya gelen toplulukların gelirleri üzerinden alınmaktadır.
Dolaylı Vergiler:
Vergi Yükünün Nakit Akışına Etkisi: Dolaylı vergiler, mal ve hizmetlerin alım satım işlemleri sırasında toplanır. Bu vergi türü, tüketici tarafından mal veya hizmetin satın alınması sırasında ödenir. Örneğin, KDV (Katma Değer Vergisi) bir dolaylı vergidir.
Tüketici Davranışlarına Etkisi: Dolaylı vergiler, tüketici davranışları üzerinde etkili olabilir. Örneğin, yüksek KDV oranları nedeniyle tüketici harcamaları düşebilir, çünkü ürünlerin maliyeti artar.
Toplama ve İzleme Kolaylığı: Dolaylı vergiler, vergi toplama ve izleme açısından genellikle daha kolaydır. İşletmeler, mal ve hizmet satışlarından doğan vergiyi toplar ve ilgili vergi kurumuna öder.
Duyarlılık: Dolaylı vergiler, gelire dayalı vergilere göre genellikle daha az duyarlıdır. Tüketici harcamaları ekonominin durumuna daha az tepki gösterebilir.
Dolaysız Vergiler:
Vergi Yükünün Gelire Etkisi: Dolaysız vergiler, genellikle doğrudan gelirlerden kesilir. Bu vergiler, gelir üzerinden kesilir ve genellikle işveren veya mükellef tarafından doğrudan ödenir. Örneğin, gelir vergisi bir dolaysız vergidir.
Gelir Dağılımına Etkisi: Dolaysız vergiler, genellikle gelir dağılımını etkiler. Yüksek gelirli bireyler daha fazla vergi ödeyebilir, bu da gelir eşitsizliğini azaltmaya yardımcı olabilir.
Toplama ve İzleme Zorluğu: Dolaysız vergilerin toplanması ve izlenmesi, dolaylı vergilere göre daha karmaşık olabilir. Gelir beyanları, hesaplamalar ve denetimler gerekebilir.
Duyarlılık: Dolaysız vergiler, genellikle ekonominin durumuna daha fazla duyarlıdır. Gelir seviyeleri düştüğünde veya arttığında vergi gelirleri de buna bağlı olarak değişebilir.
Dolaylı ve dolaysız vergiler karşılaştırması yani arasındaki temel farklar, vergi yükünün kim tarafından ve ne zaman ödendiği, vergi toplama ve izleme süreçleri, tüketici davranışları ve gelir dağılımının etkisi gibi alanlarda ortaya çıkar.
Hangi tür vergilerin kullanılacağı, bir ülkenin vergi politikasına, ekonomik hedeflere ve toplumsal hedeflere bağlı olarak belirlenebilir.
Dolaylı ve dolaysız vergiler ülkeler ve birlikler arasında karşılaştırılabilir. Bu vergilerin karşılaştırılması için ülkelerin vergi sistemlerini ele almak gerekmektedir.
Bu karşılaştırmaya şu şekilde bir örnek verilebilir; Türkiye 60 yılı aşkın bir süredir Avrupa Birliğine girmeye çalışmaktadır. Türkiye, AB’ye girebilmek için pek çok reform gerçekleştirmiştir. AB’nin Türkiye’den talep ettiği reformlardan biri vergi reformudur.
Bu konuda henüz bir anlaşma sağlanamamıştır. AB’nin bu konuda Türkiye’den talep ettiği şey dolaylı vergilerin, toplam vergi payı içerisindeki seviyesinin düşürülmesidir.
Dolaylı ve dolaysız vergiler karşılaştırılırken amaçlanan şey ülkelerin vergi politikalarını karşılaştırmak, zayıf ve güçlü yönlerini değerlendirmek ve ülkede dolaylı ve dolaysız vergiler alanındaki aksaklıkları ortaya koymaktır.
Karşılaştırma yapılırken Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi de dâhil edilir. Karşılaştırma bu açıdan yapılır.
Araştırmalar yapıldıktan sonra AB ülkelerinde genel olarak dolaysız vergi gelirlerinin, dolaylı vergi gelirlerine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Türkiye’de ise tam tersi bir durum vardır.
Türk vergi sisteminde dolaysız vergiler daha önemli bir gelir kaynağı halindedir. Avrupa’da ise böyle bir şey söz konusu değildir. Bu durum vergileme işlemlerinde adalet ve eşitlik ilkeleri açısından büyük bir önem arz etmektedir.
Vergiler her hükümet için iyi bir gelir kaynağıdır. Vergi, zorunlu olarak toplandığı ve karşılıksız olarak alındığı için ülke gelirlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Vergi verilmediği takdirde devlet, hukuki olarak zor kullanarak vergisini tahsis edebilir.
Türkiye’de ve tüm dünyada vergi hayatın her alanında olan bir kavramdır. Tapu alabilmek için dahi tapu harcı ya da damga vergisi verilmektedir. Türkiye’de vergi gelirinin Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya oranı 2015 yılında 1.3 puan artarak %30 olmuştur.
Türkiye, vergi yükünün yurt içi hasılaya oranında OECD üyesi 35 ülke arasında 27. sırada yer almaktadır. Bu rakam aslında çok iyi bir orandır. Türkiye’de dolaylı vergi gelirlerinin oranı toplam vergi gelirlerinin neredeyse 3’te 2’sini oluşturmaktadır. Bu oran %63.38’dir.
2015 yılında toplam vergi gelirinin Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya oranında ülkeler arasındaki sıra şu şekildeydi; Danimarka, Fransa, Almanya, İspanya, Birleşik Krallık, Türkiye, Amerika, Meksika. 2015 yılında Türkiye’de toplam vergi gelirinin en büyük kısmını %29 ile sosyal güvenlik primleri oluşturmaktaydı. KDV gelirleri ise toplam tutarın %44’ünü oluşturmaktaydı. Gelir Vergisi %15 ve Kurumlar Vergisi de %6 olmuştur.
Soru 1: Dolaylı Vergi Ne Demek?
Dolaylı vergi, verginin mükellefinin vergi yükümlülüğünden doğrudan sorumlu olmadığı ve genellikle mal ve hizmet alımına yansıtıldığı bir tür vergidir.
Soru 2: Dolaylı Vergi Örnekleri Nelerdir?
KDV (Katma Değer Vergisi), ÖTV (Özel Tüketim Vergisi), gümrük vergileri dolaylı vergi örneklerindendir. Bu vergiler, mal ve hizmetlerin alım-satım işlemleri sırasında toplanır ve tüketici tarafından ödenir.
Soru 3: Dolaylı Vergilerin Avantajları Nelerdir?
Dolaylı vergiler, geniş bir tüketici kitlesini kapsayabilir ve ekonomik aktiviteyi etkilemeden toplanabilir. Aynı zamanda vergi toplamada hızlı ve etkili bir yol olabilir.
Soru 4: Dolaylı Vergilerin Dezavantajları Nelerdir?
Dolaylı vergiler, düşük gelirli kesimleri orantısız bir şekilde etkileyebilir ve sosyal eşitsizliği artırabilir. Ayrıca, belirli mal ve hizmetlerin fiyatlarını artırarak enflasyonu tetikleyebilir.
Soru 5: Dolaysız Vergi Ne Demek?
Dolaysız vergi, vergi yükümlülüğünün doğrudan mükellef üzerinde olduğu ve gelir veya mal varlığına dayalı olarak tahsil edilen bir tür vergidir.
Soru 6: Dolaysız Vergi Örnekleri Nelerdir?
Gelir vergisi, kurumlar vergisi, emlak vergisi dolaysız vergi örneklerindendir. Bu vergiler, bireylerin veya kurumların gelirlerine veya varlıklarına göre tahsil edilir.
Soru 7: Dolaysız Vergilerin Avantajları Nelerdir?
Dolaysız vergiler, vergi yükünü gelir dağılımına daha adil bir şekilde dağıtabilir ve toplumsal eşitsizliği azaltabilir. Aynı zamanda devlet gelirlerini daha istikrarlı hale getirebilir.
Soru 8: Dolaysız Vergilerin Dezavantajları Nelerdir?
Dolaysız vergiler, gelirin üzerine ek bir yük getirebilir ve tasarrufları veya yatırımları engelleyebilir. Ayrıca, dolaysız vergilerin toplanması bazen daha karmaşık ve maliyetli olabilir.
Soru 9: Dolaylı ve Dolaysız Vergi Arasındaki Temel Fark Nedir?
Temel fark, vergi yükümlülüğünün kimin üzerinde olduğudur. Dolaylı vergiler tüketici veya mal ve hizmet alıcısı tarafından ödenirken, dolaysız vergiler gelir veya varlık sahibi olan kişi veya kurum tarafından doğrudan ödenir.
